ROK 2012 ROKIEM KORCZAKOWSKIM

Sejm Rzeczypospolitej Polskiej w dniu 16 września 2011 roku przyjął uchwałę w sprawie ustanowienia roku 2012 Rokiem Janusza Korczaka.
Godność dziecka, prawa dziecka i dziecięce obywatelstwo to trzy idee korczakowskie, które są fundamentem, podstawą odkrywania i propagowania dziedzictwa korczakowskiego w 2012 roku. Rok Janusza Korczaka to wielka lekcja, program edukacji społecznej skierowanej do dorosłych i dzieci.
Był Korczak marzycielem, ale nie takim, oderwanym od faktów. Swoje plany zawsze wcielał w życie. Myśl o reformie edukacji i powołanie lekarskie urzeczywistniał do końca życia. Tragiczna śmierć przerwała mu realizację ambitnego marzenia, by stworzyć na podstawie żmudnie, wytrwale gromadzonych obserwacji, zapisków, statystyk wielką syntezę dziecka
Pedagogiczna postawa Korczaka odznaczała się niezwykłą elastycznością. Był otwarty na coraz to nowe doświadczenia, zawsze w żywej łączności z wychowankami, gotów był zawsze do weryfikowania swoich dzisiejszych zapatrywań, by zastąpić je jutrzejszymi, które okazywały się jeszcze trafniejsze i skuteczniejsze. Kierował się zasadami tworzącymi swoisty fundament pedagogiki Starego Doktora, którym był wierny całe życie. Dotyczyły one pozycji dziecka wobec dorosłych, jego obrony i wczuwania się w dziecko przez dorosłego. W książce Jak kochać dziecko Korczak pisze: "To jeden z najzłośliwszych błędów sądzić, że pedagogika jest nauką o dziecku, a nie o – człowieku...Nie ma dzieci – są ludzie; ale o innej skali pojęć, innym zasobie doświadczenia, innych popędach, innej grze uczuć." Według Korczaka społeczeństwo odmawia dzieciom praw ludzkich, widząc w dziecku jedynie "kandydata" na człowieka, uważając, że będzie on człowiekiem dopiero jak dorośnie, w przyszłości. Stad bierze się lekceważenie problemów dzieci. Korczak twierdził, że szacunek, podziw budzi w nas to, co duże, uważamy jednocześnie, że to co małe jest pospolite, nieciekawe , a mali ludzie to małe potrzeby, radości i smutki. Sprzeciwiał się takiemu stanowisku pisząc: "Dzieci nie będą dopiero, ale już są ludźmi, tak, ludźmi są, a nie lalkami, można przemówić do ich rozumu, odpowiedzą nam, przemówimy do serca, odczują nas. Dzieci są ludźmi, w duszy ich są zadatki tych wszystkich myśli i uczuć, które my posiadamy". Wychowanie powinno polegać nie na dawaniu dziecku odczucia swojej przewagi, lecz dawaniu przykładu moralną postawą.
Z naczelnej zasady przyjętej przez Korczaka, że dziecko jest człowiekiem, wynikała ustawiczna troska o łamane przez dorosłych prawa dziecka: prawo do szacunku, prawo do własności, prawo do tajemnicy, prawo do wypowiadania swoich myśli, prawo do niewiedzy, prawo do niepowodzeń i łez. Stary Doktor uważał, że traktować dziecko jak dorosłego nie oznacza wcale tego, by widzieć w nim dorosłego, ponieważ dziecko ma inną skalę wartościowania, inaczej niż dorośli patrzy na świat. Trzeba cierpliwie czekać, aż dziecko wydorośleje , nabierze doświadczenia życiowego i rozumu. Nie można się też spodziewać jego nagłej, cudownej przemiany. Trzeba się z nim porozumieć , umieć przebaczać. I trzeba umieć przeczekać złe chwile. Od zasad uznania godności ludzkiej dziecka, konieczności jego obrony wobec dorosłych i potrzeby wczuwania się w przeżycia dziecięce Korczak nigdy nie odstępował uzupełniając je nowym doświadczeniem wychowawczym. Uważał, że na tych zasadach opiera się dialog z dzieckiem. Uczył swoje dzieci mądrości życia, dobroci, obowiązkowości oraz wielu innych wspaniałych rzeczy i to zarówno słowem jak i przykładem. Twierdził jednocześnie, że również dorosły może wiele nauczyć się od dziecka i że mogą uczyć się wzajemnie – dorosły i dziecko.
Siła oddziaływania Korczaka dziś ma swoje źródło w tym, że całym swoim życiem poświadczył on wierność zasadom, które głosił, że stał się wzorem moralnym, symbolem autentycznego przejęcia się losem istot najbardziej bezbronnych , jakimi są dzieci. UNESCO wpisała dzień stulecia urodzin Starego Doktora do kalendarza pamiętnych dat w dziejach ludzkości. Czy jednak wartości jakie reprezentował Korczak jako człowiek i pedagog dziś są nadal aktualne?
Zasady, jakim wierny był Janusz Korczak znajdują dziś odzwierciedlenie w Deklaracji Praw Dziecka ogłoszonej przez ONZ. Zarówno w kraju jak i za granicą rozwija się Ruch Korczakowski. Jego poglądy znalazły odbicie w nowoczesnym, antyautorytarnym systemie wychowania, który respektuje potrzeby i dążenia dziecka, a zarazem skłania dziecko do pracy nad sobą. Pozostawił po sobie bogatą spuściznę literacką. Gromadził dokumenty z myślą pozostawienia dla przyszłych pokoleń wychowawców podstawowego, obszernego dzieła jako niezbędnego narzędzia pracy pedagogicznej, które umożliwiłoby poznanie i zrozumienie dziecka. Jego dorobek pisarski obejmuje 16 tomów "Dzieł wszystkich". To książki dla dzieci, młodzieży i dorosłych, eseje, artykuły. Do najbardziej znanych należą tytuły: "Jak kochać dziecko", "Dziecko w rodzinie", "Prawo dziecka do szacunku", "Pedagogika żartobliwa", oraz powieści dla dorosłych, oraz adresowane do dzieci: "Mośki, Joski i Srule", "Józki, Jaśki i Franki", "Król Maciuś Pierwszy", "Król Maciuś na wyspie bezludnej", "Bankructwo małego Dżeka". Stał się źródłem natchnienia dla wychowawców wielu krajów świata aż po dzień dzisiejszy.