Ja i emocje
Program socjoterapeutyczny "JA I EMOCJE"
Opracowanie: mgr Alicja Zaremba
nauczyciel dyplomowany Zespołu Szkół w Starej Łubiance
Stara Łubianka 2012
SPIS TREŚCI
1. WSTĘP
2. Cele programu
3. Oczekiwane efekty
4. Tematyka i cele szczegółowe zajęć terapeutycznych
Blok I: Budowanie poczucia własnej wartości.
Blok II: W świecie uczuć
Blok III: Ja w relacjach z drugim człowiekiem
5. Ewaluacja
6. Uwagi końcowe
7. Bibliografia
8. Przykładowe scenariusze zajęć:
a) "Poznajmy się"
b) "Znam moje ciało"
c) "Czuję się dobrze we własnym ciele"
d) "Jestem kimś niepowtarzalnym"
e) "Moje mocne strony"
f) "Umiejętne okazywanie swojej siły"
1. WSTĘP
Czy trudno jest nam czasami zrozumieć siebie? Jesteśmy źli, smutni, radośni, czasami boimy się czegoś? Oto skutek pojawiających się emocji. To one sterują naszym życiem i czasami nie zdajemy sobie nawet sprawy z ich ogromnego wpływu na nasze postępowanie.
Refleksja nad pewnymi zachowaniami doprowadza nas do przekonania, że stało się to pod wpływem jakiejś silnej emocji. My, dorośli potrafimy dokonać takiej retrospekcji, ale dzieci nie są w stanie tego uczynić. Stąd też zrodziła się idea opracowania takiego programu, który ma na celu uświadomienie dzieciom wartości wynikających z poznania i zrozumienia siebie, własnych stanów emocjonalnych oraz uczuć i odczuć innych osób. Znajomość tego zagadnienia pozwoli im na lepsze nawiązywanie relacji międzyludzkich oraz ograniczy ilość pojawiających się sytuacji konfliktowych.
Program "Rozpoznaję i nazywam emocje", był pierwszą cegiełką w mojej pracy terapeutycznej a zdobyte doświadczenia wzbudziły pewien niedosyt, stąd zrodził się pomysł wzbogacenia programu o nowe treści.
"Ja i emocje" to rozbudowany program terapeutyczny powstały na bazie programu "Rozpoznaję i nazywam emocje". Podobnie, jak wcześniejsza wersja, tak i program "Ja i emocje" jest adresowany do wszystkich 5 – i 6 – latków z Zespołu Szkół w Starej Łubiance.
Nie jest to typowy program socjoterapeutyczny, który kieruje się do dzieci i młodzieży z zaburzeniami. Realizacja opracowanych treści ma za zadanie przeciwdziałać powstawaniu zaburzeń zachowania, a jeśli już się one pojawią - ma pokazać, jak sobie z nimi radzić.
2. CELE PROGRAMU
Zajęcia socjoterapeutyczne powinny realizować trzy podstawowe cele, które się wzajemnie przeplatają. Są to cele terapeutyczne, cele edukacyjne i cele rozwojowe.
Cele edukacyjne i rozwojowe realizowane są podczas różnorodnych form aktywności dziecka w przedszkolu. Ja natomiast chciałabym skupić się na celach terapeutycznych, stanowiących istotę tego programu.
Działania socjoterapeutyczne mają na celu organizowanie doświadczeń korekcyjnych umożliwiających rozładowanie napięć przez różnorodne formy aktywności w atmosferze akceptacji i zrozumienia przez grupę.
Cel główny programu:
Uświadomienie dzieciom wartości wynikających z poznania i zrozumienia siebie, własnych stanów emocjonalnych oraz uczuć innych osób.
Szczegółowe cele terapeutyczne:
-wytworzenie atmosfery zaufania, bezpieczeństwa i wsparcia;
-poznania własnej osoby, swoich mocnych i słabych stron;
-zrozumienia swojej indywidualności i niepowtarzalności
-rozpoznawanie emocji u siebie i innych;
-nabywanie umiejętności wyrażania uczuć;
-uświadomienie dzieciom, że uczucia mogą się zmieniać;
-stwarzanie okazji do odreagowania napięć emocjonalnych;
-ćwiczenie umiejętności radzenia sobie z napięciem;
Zadania programu:
-Stworzenie warunków umożliwiających dziecku przeżywanie pozytywnych stanów emocjonalnych;
-Uzmysłowienie dzieciom faktu, że każdy z nich jest osobą jedyną i niepowtarzalną;
-Przyjęcie do wiadomości, że każdy ma takie same prawa i obowiązki w grupie i społeczeństwie;
-Uświadomienie, że niektóre nasze słowa mogą ranić uczucia kochających nas osób;
-Nauczenie okazywania uczuć i mówienia o nich;
-Podjęcie prób wspólnego wypracowania sposobów radzenia sobie z negatywnymi emocjami;
-Zachęcenie rodziców do podjęcia dialogu z dzieckiem na temat sposobów okazywania uczuć;
-Uzmysłowienie dzieciom faktu, że każdy ma prawo do przeżywania i wyrażania swoich emocji;
2. OCZEKIWANE EFEKTY:
-Dziecko dostrzega i rozumie swoją indywidualność.
-Potrafi wskazać swoje mocne i słabe strony.
-Dziecko potrafi uszanować uczucia drugiej osoby.
-Jest świadome tego, że każdy człowiek ma prawo do indywidualnego przeżywania określonej sytuacji.
-Rozpoznaje i nazywa charakterystyczne stany emocjonalne.
-Potrafi zapanować nad swoimi emocjami.
-Potrafi wczuć się w stan emocjonalny innych osób.
-Wie i rozumie, że niektóre uczucia mogą skrzywdzić drugiego człowieka.
-Dostrzega ważną rolę rodziny w życiu każdego człowieka, zwłaszcza młodego.
Warunki niezbędne do realizacji programu:
-Wzbogacenie przedszkolnej płytoteki o zbiór muzyki relaksacyjnej,
-Odpowiednia baza przedszkola.
-Przygotowanie socjoterapeutyczne osoby prowadzącej.
-Chęć i zaangażowanie dzieci.
-Zorganizowanie kącika terapeutycznego umożliwiającego dzieciom odreagowanie negatywnych emocji.
3. TEMATYKA I CELE SZCZEGÓŁOWE ZAJĘĆ SOCJOTERAPEUTYCZNYCH
BLOK I: "BUDOWANIE POCZUCIA WŁASNEJ WARTOŚCI"
1. Poznajmy się
-umożliwienie dzieciom wzajemnego poznania się;
-zaznajomienie ich z tym, co będzie się działo na zajęciach;
-wzbudzanie poczucia bezpieczeństwa i zaufania;
2. Znam moje ciało
-postrzeganie siebie,
-rozwijanie samoświadomości w odniesieniu do swojego ciała,
-uświadamianie granic wyznaczanych przez ciało (granice fizyczne i psychiczne),
3. Czuję się dobrze we własnym ciele
-akceptacja swojego ciała, wyglądu zewnętrznego,
-akceptacja swojej płci,
-nabywanie pewności siebie,
4. Jestem kimś niepowtarzalnym
-refleksja nad tożsamością,
-wzmocnienie "ja",
-uświadomienie indywidualności i niepowtarzalności swojej osoby;
5. Moje mocne strony
-odkrywanie swoich zdolności, możliwości, umiejętności i zalet,
-uświadamianie sobie swoich mocnych stron,
-kształtowanie pewności siebie,
6. Umiejętne okazywanie swojej siły
-wzmacnianie wiary we własne siły,
-odważne wyrażanie swoich myśli i swojego zdania,
-przełamywanie lęku
-stworzenie możliwości prezentacji swoich umiejętności,
7. Moje słabe strony
-uświadomienie własnych ograniczeń
-akceptacja własnej osoby;
8. Być silnym, to móc przezwyciężać swoje słabości
-poznanie sposobów radzenia sobie ze swoimi słabościami, niepowodzeniami,
-uświadomienie dzieciom możliwości uzyskania pomocy w przezwyciężaniu ich słabości,
9. Znam swoją wartość
-kształtowanie asertywnej postawy w wyrażaniu swoich potrzeb,
-zachęcanie do samodzielnego podejmowania decyzji,
BLOK II: "W ŚWIECIE UCZUĆ"
10. Uczucia – co to takiego?
-próba zdefiniowania pojęcia,
-uświadomienie różnorodności przeżywanych uczuć i możliwości ich wyrażania
11. Czy wiem, co czuję?
-uczenie się dostrzegania i nazywania przeżywanych uczuć,
-kształtowanie umiejętności rozmawiania o uczuciach
12. Jestem radosny, jak słoneczko!
-nabywanie umiejętności dostrzegania drobnych radości i sukcesów,
-wskazanie sposobów wyrażania własnej radości,
13. Strach ma wielkie oczy
-poznanie i zrozumienie przyczyn przeżywanego przez ludzi strachu,
-poszukiwanie sposobów na unikanie poczucia strachu i zagrożenia,
-ukazanie różnych sposobów radzenia sobie ze strachem,
14. Jak pokonać lęk?
-szukanie sposobów radzenia sobie z lękiem /relaks, świat wyobraźni, szukanie pomocy wśród ludzi zaufanych/
15. Złość
-uczenie się rozpoznawania uczucia złości i jej przyczyn,
-uczenie się kontrolowanego wyrażania złości,
-poszukiwanie sposobów radzenia sobie ze złością,
16. Bez złości mamy więcej radości
-rozwijanie umiejętności rozpoznawania swoich stanów emocjonalnych;
-stwarzanie okazji do budowania konstruktywnych więzi z innymi;
-rozwijanie u dzieci samoświadomości własnych emocji ;
17. Co to znaczy kochać?
-refleksja nad znaczeniem miłości w życiu człowieka
-uświadomienie sobie przez kogo jestem kochany i kogo kocham,
-uczenie się "okazywania" miłości napotykanemu człowiekowi,
18. Czy wiem, co czują inni?
-dostrzeganie uczuć innych
-kształtowanie empatii
BLOK III: "JA W RELACJACH Z DRUGIM CZŁOWIEKIEM"
19. Komunikacja
-kształtowanie umiejętności komunikowania się,
-zapoznanie się z zasadami skutecznej komunikacji,
20. Słucham uważnie
-poznanie zasad efektywnego słuchania,
-rozwijanie zdolności aktywnego słuchania,
-rozwijanie zdolności wysyłania i odbierania komunikatów,
21. Słowa, które ranią
-konfrontacja z własnym postępowaniem i używaniem raniących zwrotów,
-wskazanie słów zakazanych, raniących inne osoby ("wykreślanie" ich ze słownika dzieci),
-uświadamianie dzieciom o skutkach używania raniących zwrotów,
-zapoznanie się z mechanizmami związanymi z oskarżaniem innych,
22. Słowa, które budują
-dostrzeganie i umiejętne komunikowanie pozytywnych stron w osobach z którymi współżyjemy,
-stworzenie "kanonu słów", które pomogą podbudować każdego człowieka i wyzwolą w nim wiarę w siebie,
23. Każdy z nas jest inny
-szukanie i uznanie wspólnych cech oraz kształtowanie postawy tolerancji wobec różnic osób, które znamy,
-nabycie umiejętności dostrzegania w każdym człowieku czegoś dobrego,
-akceptacja osób chorych, niepełnosprawnych oraz otwarcie się na ich potrzeby
24. Cieszy nas współpraca z kolegami
-stworzenie możliwości doświadczenia radości i satysfakcji ze wspólnie wykonanych zadań
-doświadczenie wspólnoty i jej wsparcia;
25. Potrafimy pokojowo rozwiązywać konflikty
-nauka świadomego i wolnego od agresji radzenia sobie z konfliktami,
-opracowanie nowych kreatywnych pomysłów na rozwiązywanie konfliktów;
26. Empatia.
-nabywanie umiejętności wczuwania się w stan emocjonalny drugiego człowieka,
-okazanie chęci udzielania pomocy;
27. Potrafię mówić "nie"
-nauka umiejętnego odmawiania,
-rozpoznawanie reakcji agresywnych, uległych i asertywnych;
28. Moja rodzina
-ukazanie wartości rodziny i jej wielkiego wpływu na rozwój każdego człowieka,
-uświadomienie własnej roli w rodzinie;
29. Koleżeństwo i przyjaźń
-uświadomienie znaczenia związków międzyludzkich
-refleksja na temat: czy warto mieć przyjaciół, kto jest moim przyjacielem a kto wrogiem, czy warto ufać swoim kolegom,
30. Rozwiązanie grupy
-Podsumowanie całego roku pracy;
5. EWALUACJA:
1. Poziom wykształcenia u dzieci umiejętności radzenia sobie w sytuacjach trudnych zagrażających zdrowiu psychicznemu - obserwacje.
2. Rozmowy z dziećmi.
3. Rozpoznawanie i nazywanie stanów emocjonalnych własnych oraz innych osób.
4. Wykształcenie świadomości, że każdy ma prawo do indywidualnego przeżywania trudnych sytuacji.
5. Dzieci potrafią zgodnie współpracować w grupie.
6. UWAGI KOŃCOWE:
Niniejszy program zawiera przykładowe scenariusze zajęć oraz propozycje zabaw, które mogą być modyfikowane i dostosowywane do potrzeb i możliwości danej grupy terapeutycznej. W miarę realizacji treści może być poszerzany o nowe scenariusze zajęć o charakterze socjoterapeutycznym.
7. BIBLIOGRAFIA:
1. Maria Król - Fijewska - "Trening asertywności" - Polskie Towarzystwo Psychologiczne -Warszawa 1993
2. Kazimierz Pospiszyl, Ewa Żabczyńska, Psychologia dziecka niedostosowanego społecznie, Warszawa 1981
3. Joanna Danilewska, Agresja u dzieci, Warszawa 2002
4. Rosemarie Portmann, Gry i zabawy przeciwko agresji, Kielce 2003
5. Bradshaw J." Zrozumieć rodzinę" Instytut Psychologii Zdrowia i Trzeźwości 1994
6. Rojewska J. " Grupa bawi się i pracuje" część II, Oficyna Wydawnicza UNUS
7. Kołodziejczyk A., Czemierowska E., Spójrz inaczej - program zajęć
wychowawczo- profilaktycznych, Kraków 1993
8. Hamer H., Bliżej siebie. Scenariusze, Warszawa 2001
9. Knez R., Słonina W. M., SAPER, czyli jak rozminować agresję. Program profilaktyczno - wychowawczy, Kraków 2004
10. Vopel K. W., Kreatywne rozwiązywanie konfliktów. Zabawy i gry dla grup, Kielce 2003
11. Montanari L, Poznajemy język ciała. Techniki animacji oraz gry i zabawy dla dzieci i młodzieży, Kielce 2003
12. Johnson D. W., Podaj dłoń, Warszawa 1992
13. Zajączkowski K., Lekcje wychowawcze w gimnazjum, Kielce 2003
14. Ostrowska K., Ja - inni. W poszukiwaniu wartości, Kraków 2004
15. Piszczek M., Terapia zabawą. Terapia przez sztukę, Warszawa 2002
16. Aichinger A., Holi W., Psychodrama. Terapia grupowa z dziećmi, Kielce 1999
8. PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE ZAJĘĆ
A. POZNAJMY SIĘ
Cel:
-umożliwienie dzieciom wzajemnego poznania się,
-zapoznanie ich z tym, co się będzie działo na zajęciach,
-wzbudzenie poczucia bezpieczeństwa i zaufania,
Materiały:
-balony
-markery
-postać gumowego ludzika
-koła hula hop
-kontrakt grupowy w formie graficznej
PRZEBIEG ZAJĘĆ
1. Zabawa na powitanie “Wszyscy są – witam was"
2. Zabawa z balonem "Oto ja"
Dz. markerami rysują swój portret na balonie. Mogą się podpisać. W ten sposób prezentuje się każdy uczestnik zabawy.
3. Kontrakt grupowy - zawarcie dodatkowych umów, złożenie swoich podpisów lub odcisków palców na kontrakcie.
-Potrafimy uważnie słuchać!
-Pomagamy sobie wzajemnie
-Uśmiechamy się do siebie!
-Znamy i stosujemy magiczne słowa!
-Jesteśmy serdeczni wobec siebie!
-To, o czym rozmawiamy jest naszą tajemnicą!
4. Grupowy wywiad
Wszyscy siedzą w kręgu, prowadzący zadaje pytanie, na które odpowiadają kolejno wszystkie dzieci ( np. Kto u was pierwszy wstaje w domu?, Jaką zupę lubisz najbardziej? Co lubisz robić w sobotę?, Kiedy ostatnio płakałeś?, Czy bicie dzieci jest czymś dobrym?). Można poprosić dzieci, aby same wymyślały i zadawały pytania.
5. Spotkanie z ludzikiem – przyjacielem grupy terapeutycznej,
Każde dz. usiłuje naśladować figurę przyjętą przez ludzika. Następnie dz. otrzymują ludziki i same próbują ustawić go w odpowiedniej pozycji.
6. Zabawa rozluźniająca i integrująca "Przeprawa przez rzekę"
Dzieci najpierw pojedynczo przeprawiaj się przez rzekę, później dobierają się w pary. Rozłożone koła symbolizują kamienie górskiej rzeki. Zadaniem uczestników jest wspólne przejście z jednego brzegu na drugi bez zamoczenia nóg, czyli nie spadając z kamienia. Trzeba pamiętać, aby nie zrzucić partnera. Po zabawie krótka rozmowa na temat zabawy i odczuć dzieci.
7. Rundka. Dzieci kolejno dokończają zdanie: "Dzisiaj na zajęciach najprzyjemniej mi było, gdy...", " Dzisiaj na zajęciach najbardziej podobało mi się..."
8. Okrzyk grupowy: "Hej, hej, hej, w naszej grupie jest ok"
B. ZNAM MOJE CIAŁO
Cel:
-Poznanie różnych reakcji własnego ciała pojawiających się podczas zabaw ruchowych (przyspieszone bicie serca, radość, napięcie, skupienie, zmęczenie);
-Pokonanie onieśmielenia występującego w sytuacjach wymagających przełamania dystansu fizycznego,
-Utrwalenie położenia i nazw części własnego ciała;
-Uwrażliwienie dzieci na "zły dotyk" obcych osób
Materiały:
-szary papier,
-markery
-piłka
-krzesełka
-napisy do globalnego czytania: głowa, noga, ręka, udo, ucho, palce;
PRZEBIEG ZAJĘĆ
1. Zabawa na powitanie "Wszyscy są – witam was"
2. Zabawa "Gra w piłkę"
Uczestnicy siedzą w kręgu. Prowadzący podaje swoje imię i jakąś informację o sobie, a następnie rzuca piłkę do kogoś innego. Zadaniem tej osoby jest powtórzyć to, co usłyszała (np. Wanda lubi śpiewać) oraz podać swoje imię i jakąś swoją cechę, a potem rzucić piłkę do wybranej osoby.
3. Zabawa "Autobus"
Krzesła ustawione jak w autobusie, wysoki stołek dla "kierowcy".
Przebieg: Prowadzący przydziela komuś rolę "kierowcy", pozostali stanowią "pasażerów". "Kierowca" najpierw musi wdrożyć się w swoją rolę, ogłaszając przystanki, zakręcając, itp. "Pasażerowie" starają się dopasować do kierowcy – pochylają się, kiedy "autobus" skręca, "lecą" do przodu na przystankach itp. Kiedy już wszyscy opanują swoje role zaczyna się jazda "autobusem". Pasażerowie wsiadają i wysiadają, rozmawiają z kierowcą, z pasażerem siedzącym naprzeciwko itd.
4. Zabawa Głowa, ramiona..."
Dzieci wysłuchują piosenkę "Głowa, ramiona…" z kasety magnetofonowej. Następnie uczą się ją śpiewać i pokazywać nazywane w piosence części ciała.
5. Zabawa "Moje ciało"
Dz. w parach obrysowują nawzajem swoje ciało na szarym papierze i nazywają poszczególne jego części. Następnie grupa odczytuje etykiety z kolejnymi częściami ciała. Później przykładają odpowiednie etykiety na danych częściach;
6. Rundka
Dzieci w kolejności odpowiadają na pytanie "Kto może nas dotykać?". Oznaczenie czerwoną łapką części ciała, których nie mogą dotykać obce osoby. Poznają określenie "zły dotyk"
7. Zabawa "Wyszukaj przyjazną dłoń"
Uczestnicy stają w ciasnym kręgu, zamykają oczy, wyciągają ręce i szukają dłoni, które budzą ich zaufanie. Potem otwierają oczy i sprawdzają, czyją dłoń chwycili.
8. Okrzyk grupowy "Hej, hej, hej..."
C. CZUJĘ SIĘ DOBRZE WE WŁASNYM CIELE
Cel:
-wzmacnianie poczucia własnej wartości – akceptacja swojego ciała, wyglądu zewnętrznego, swojej płci;
-budowanie pozytywnego obrazu siebie;
-pokonywanie lęku przed wystąpieniem publicznym;
-rozbudzanie gotowości do swobodnego wypowiadania się;
-okazywanie radości z wykonanego zadania
Materiały:
-kredki
-białe kartki
-pudełko z różnymi przedmiotami
PRZEBIEG ZAJĘĆ:
1. Powitanie śpiewne "Wszyscy są - witam was";
2. Rundka "Czuję się dziś jak…"
Dziecko wybiera z pudełka z różnymi przedmiotami ten, który jest najbliższy jego aktualnemu stanowi np. piłeczkę i mówi "czuję się jak ta piłeczka: okrągła, tocząca się, i czasem podskakująca z radości"
3. "Jaka/ jaki jestem a jaka/jaki chciałbym być?"
Rysowanie swoich portretów kredkami świecowymi.
4. Rundka na temat "Co chciałabym/chciałbym w sobie zmienić?"
"Dwa rzędy"
Dzieci ustawiają się w dwa rzędy, twarzami do siebie. Wyobrażają sobie, że spotykają znajomych, podchodzą do siebie, następnie witają się, jak nauczyciel z przedszkolakiem, jak przyjaciel z przyjacielem, jak matka z dzieckiem (zamiana miejscami). Podsumowanie: "Co sprawiło ci największą trudność?".
5. Ćwiczenia ruchowe z elementami pantomimy
Dz. chodzą swobodnie po sali, poruszając się zgodnie z instrukcją prowadzącego: idziemy skacząc po kamieniach, idziemy dźwigając na plecach worek z ziemniakami, idziemy jak słonie, idziemy jak roboty.
6. Masażyk relaksacyjny "Pisze pani na maszynie"
7. Podsumowanie zajęć w rundce (najbardziej podobało mi się)
8. Pożegnanie w kręgu: "Iskierka przyjaźni"
Prowadzący przekazuje uścisk dłoni wraz ze słowami "Iskierkę przyjaźni puszczam w krąg, niechaj wróci szybko do mych rąk".
9. Okrzyk grupowy "Hej, hej, hej…"
D. JESTEM KIMŚ NIEPOWTARZALNYM
Cel:
-uczenie się doceniania własnej osoby oraz doceniania innych,
-zwiększenie poczucia własnej wartości.
-refleksja nad tożsamością,
-wzmocnienie "ja",
-uświadomienie indywidualności i niepowtarzalności swojej osoby;
Materiały:
-farby
-białe kartki
-małe karteczki
-nagranie piosenki "Narcyz się nazywam" zespołu Łzy
PRZEBIEG ZAJĘĆ:
1. Powitanie w kręgu.
-Witam wszystkich, którzy mają dzisiaj dobry humor;
-Witam tych, którzy wkrótce pojadą do domu autobusem;
-Witam tych, którzy nie są chłopcami;
-Witam tych, którzy nie są dziewczynkami;
2. "Iskierka"
Wzajemne przekazanie sobie iskierki
3. "Zagadki o osobach z grupy"
Dzieci losują imiona kolegów – n-l odczytuje imię i mówi poszczególnym osobom na ucho. Każde dziecko opisuje wylosowaną osobę. Zadaniem grupy jest zgadnięcie, o kim mowa.
4. "Odcisk palców"
Na przygotowanych kartkach dzieci odciskają swoje palce w ten sposób, by pokryły zapis imienia. Po wykonaniu pracy rozmowa: czym się różnimy, co mamy wspólne?
5. "Karuzela"
Grupę dzielimy na dwa rzędy o równej liczbie osób. Tworzymy dwa koła (jedno wewnątrz drugiego). Osoby, które znajdują się naprzeciw siebie, są zwrócone ku sobie twarzami i mają za zadanie powiedzieć partnerowi coś miłego. Potem prowadzący podaje komendę typu: koło zewnętrzne o trzy kroki w prawo – koło wewnętrzne o pięć kroków w lewo... Znowu osoby stojące naprzeciwko mówią sobie coś miłego.
6. Śpiew "Jestem jedyny – jestem niepowtarzalny, jestem wyjątkowy"
Każdy staje w środku koła i śpiewa wymyślając swoją melodię do słów: "jestem jedyny...". Brawa po każdym wystąpieniu dziecka.
7. Słuchanie piosenki "Narcyz" zespołu "Łzy"
Wysłuchanie i wyjaśnienie słowa "narcyzm". Pytanie: Czy chciałbyś być narcyzem?
8. Zabawa "Berek"
Każde dziecko jest berkiem. Biegając po sali stara się dotknąć kolegi. Wszyscy unikają dotyku. Można liczyć ile razy udało się dotknąć kolegi. Po zabawie – nagroda w postaci oklasków dla najlepszego berka.
9. Podsumowanie zajęć.
10. Okrzyk grupowy "Hej, hej, hej…"
E. MOJE MOCNE STRONY
Cele:
-odkrywanie swoich zdolności, możliwości, umiejętności i zalet,
-uświadamianie sobie swoich mocnych stron,
-kształtowanie pewności siebie,
Materiały:
-kartki papieru w kształcie tarczy - godła;
-kredki, mazaki;
-szary papier i gruby mazak;
PRZEBIEG ZAJĘĆ:
1. Powitanie śpiewne "Wszyscy są - witam was";
2. Zabawa "Puste krzesło":
Uczniowie wraz z nauczycielem siedzą w kręgu, po prawej stronie nauczyciela jest puste krzesło. Nauczyciel rozpoczyna ćwiczenie, wypowiadając formułkę: "Krzesło po mojej prawej stronie jest puste. Zapraszam na nie..."– i wymawia imię kogoś z grupy oraz podaje pozytywną cechę wywołanej osoby. Wywołana osoba przesiada się na wolne krzesło. Następnie uczeń, który teraz ma po swojej prawej stronie wolne krzesło, zaprasza na nie kogoś z kręgu. Zabawa powinna trwać tak długo, aż wszyscy zmienią miejsca.
3. Ćwiczenie "Burza mózgów"
Na kartce szarego papieru nauczyciel zapisuje przykłady zalet, mocnych stron podawanych przez dzieci oraz wiesza zapisaną kartkę w widocznym miejscu. Na podstawie zapisanych haseł na kartce każde dziecko po kolei wymienia swoją zaletę na forum grupy.
4. Zabawa "Wszyscy, którzy...":
Dzieci wraz z nauczycielem nadal siedzą w kręgu, nauczyciel zabiera jedno krzesło i staje po środku kręgu. Nauczyciel rozpoczyna ćwiczenie, wypowiadając formułkę: "Wszyscy którzy..."– i wypowiada jedną zaletę zapisaną na wypracowanej wspólnie liście mocnych stron. Osoby które odkrywają u siebie tą zaletę muszą zamienić się miejscami. Osoba dla której nie starczyło miejsca przejmuje rolę prowadzącego.
5. Praca indywidualna – tworzymy herb swoich mocnych stron.
Nauczyciel rozdaje każdemu dziecku kartkę w kształcie herbu. Zadaniem uczniów jest narysowanie jednej wybranej lub kilku swoich mocnych stron, takich które najlepiej obrazują to, jaki jest. Po zakończonej pracy uczniowie omawiają na forum grupy swoje herby. Należy zwrócić uwagę aby rysunki były symboliczne– nie ma konieczności idealnego odwzorowywania poszczególnych zalet.
6. Zakończenie zajęć i okrzyk grupowy "Hej, hej, hej..."
F. UMIEJĘTNE OKAZYWANIE SWOJEJ SIŁY
Cele terapeutyczne:
-wzmacnianie wiary we własne siły, możliwości;
-odważne wyrażanie swoich myśli i swojego zdania,
-przełamywanie lęku;
-stworzenie możliwości prezentacji swoich umiejętności;
Materiały:
-kartki;
-kredki, mazaki;
-wizytówki;
-obrazki osoby silnej i słabej
-podkładki
PRZEBIEG ZAJĘĆ:
1. Powitanie śpiewne "Wszyscy są - witam was";
2. Odszukanie wizytówki z własnym imieniem – przeliczanie liter, próba samodzielnego pisania swojego imienia wg wzoru lub bez – dz. stara się pokonać trudności.
3. Rozmowa na temat siły: Co to jest siła? – rundka
(siła fizyczna, emocjonalna, siła woli, siła podświadomości, siła wyższa)
4. Zabawa "Wspólny obrazek“:
Każde dz. dostaje kartkę i rysuje na temat "Jesień w lesie". Po chwili dz. przerywają rysowanie i przekazują swój rysunek osobie siedzącej obok. Zab. trwa do momentu, w którym obrazki wrócą do właściciela. Potem dz. wypowiadają się:
- Czy podoba Ci się twój rysunek?
- Czy coś byś zmienił?
- Czy to zadanie było trudne?
5. Zabawa improwizowana ruchem "Drzewo"
6. Zabawa "Krzesło pozytywnych wzmocnień"
Dz. siedzą w kręgu. W jednym miejscu kręgu ustawione jest krzesło. Na tym krześle zasiądzie osoba, którą pozostali uczestnicy będą wzmacniać pozytywnie np.: lubię się z tobą bawić, podoba mi się twoja bluzka, masz ładne włosy
Potem dz. wypowiadają się:
7. Rundka: "Jak czuły się podczas pobytu na krześle?"
8. Zabawa "Skała" wg W. Sherborne
Dzieci dobierają się parami – jedno z nich zamienia się w skałę, drugie usiłuje tę skałę przesunąć – ćw. siłowe. Zamiana ról. Refleksja na temat zabawy.
9. Rundka "Jestem dobry w …"
Dzieci wraz z nauczycielem siedzą w kręgu. Każde dz. kończy zdanie "Jestem dobry w …" i jeśli ma ochotę prezentuje swoje umiejętności.
10. Zakończenie zajęć i przesłanie "Iskierki"
11. Okrzyk grupowy "Hej, hej, hej..."
Opracowanie: mgr Alicja Zaremba
nauczyciel dyplomowany Zespołu Szkół w Starej Łubiance
Stara Łubianka 2012
SPIS TREŚCI
1. WSTĘP
2. Cele programu
3. Oczekiwane efekty
4. Tematyka i cele szczegółowe zajęć terapeutycznych
Blok I: Budowanie poczucia własnej wartości.
Blok II: W świecie uczuć
Blok III: Ja w relacjach z drugim człowiekiem
5. Ewaluacja
6. Uwagi końcowe
7. Bibliografia
8. Przykładowe scenariusze zajęć:
a) "Poznajmy się"
b) "Znam moje ciało"
c) "Czuję się dobrze we własnym ciele"
d) "Jestem kimś niepowtarzalnym"
e) "Moje mocne strony"
f) "Umiejętne okazywanie swojej siły"
1. WSTĘP
Czy trudno jest nam czasami zrozumieć siebie? Jesteśmy źli, smutni, radośni, czasami boimy się czegoś? Oto skutek pojawiających się emocji. To one sterują naszym życiem i czasami nie zdajemy sobie nawet sprawy z ich ogromnego wpływu na nasze postępowanie.
Refleksja nad pewnymi zachowaniami doprowadza nas do przekonania, że stało się to pod wpływem jakiejś silnej emocji. My, dorośli potrafimy dokonać takiej retrospekcji, ale dzieci nie są w stanie tego uczynić. Stąd też zrodziła się idea opracowania takiego programu, który ma na celu uświadomienie dzieciom wartości wynikających z poznania i zrozumienia siebie, własnych stanów emocjonalnych oraz uczuć i odczuć innych osób. Znajomość tego zagadnienia pozwoli im na lepsze nawiązywanie relacji międzyludzkich oraz ograniczy ilość pojawiających się sytuacji konfliktowych.
Program "Rozpoznaję i nazywam emocje", był pierwszą cegiełką w mojej pracy terapeutycznej a zdobyte doświadczenia wzbudziły pewien niedosyt, stąd zrodził się pomysł wzbogacenia programu o nowe treści.
"Ja i emocje" to rozbudowany program terapeutyczny powstały na bazie programu "Rozpoznaję i nazywam emocje". Podobnie, jak wcześniejsza wersja, tak i program "Ja i emocje" jest adresowany do wszystkich 5 – i 6 – latków z Zespołu Szkół w Starej Łubiance.
Nie jest to typowy program socjoterapeutyczny, który kieruje się do dzieci i młodzieży z zaburzeniami. Realizacja opracowanych treści ma za zadanie przeciwdziałać powstawaniu zaburzeń zachowania, a jeśli już się one pojawią - ma pokazać, jak sobie z nimi radzić.
2. CELE PROGRAMU
Zajęcia socjoterapeutyczne powinny realizować trzy podstawowe cele, które się wzajemnie przeplatają. Są to cele terapeutyczne, cele edukacyjne i cele rozwojowe.
Cele edukacyjne i rozwojowe realizowane są podczas różnorodnych form aktywności dziecka w przedszkolu. Ja natomiast chciałabym skupić się na celach terapeutycznych, stanowiących istotę tego programu.
Działania socjoterapeutyczne mają na celu organizowanie doświadczeń korekcyjnych umożliwiających rozładowanie napięć przez różnorodne formy aktywności w atmosferze akceptacji i zrozumienia przez grupę.
Cel główny programu:
Uświadomienie dzieciom wartości wynikających z poznania i zrozumienia siebie, własnych stanów emocjonalnych oraz uczuć innych osób.
Szczegółowe cele terapeutyczne:
-wytworzenie atmosfery zaufania, bezpieczeństwa i wsparcia;
-poznania własnej osoby, swoich mocnych i słabych stron;
-zrozumienia swojej indywidualności i niepowtarzalności
-rozpoznawanie emocji u siebie i innych;
-nabywanie umiejętności wyrażania uczuć;
-uświadomienie dzieciom, że uczucia mogą się zmieniać;
-stwarzanie okazji do odreagowania napięć emocjonalnych;
-ćwiczenie umiejętności radzenia sobie z napięciem;
Zadania programu:
-Stworzenie warunków umożliwiających dziecku przeżywanie pozytywnych stanów emocjonalnych;
-Uzmysłowienie dzieciom faktu, że każdy z nich jest osobą jedyną i niepowtarzalną;
-Przyjęcie do wiadomości, że każdy ma takie same prawa i obowiązki w grupie i społeczeństwie;
-Uświadomienie, że niektóre nasze słowa mogą ranić uczucia kochających nas osób;
-Nauczenie okazywania uczuć i mówienia o nich;
-Podjęcie prób wspólnego wypracowania sposobów radzenia sobie z negatywnymi emocjami;
-Zachęcenie rodziców do podjęcia dialogu z dzieckiem na temat sposobów okazywania uczuć;
-Uzmysłowienie dzieciom faktu, że każdy ma prawo do przeżywania i wyrażania swoich emocji;
2. OCZEKIWANE EFEKTY:
-Dziecko dostrzega i rozumie swoją indywidualność.
-Potrafi wskazać swoje mocne i słabe strony.
-Dziecko potrafi uszanować uczucia drugiej osoby.
-Jest świadome tego, że każdy człowiek ma prawo do indywidualnego przeżywania określonej sytuacji.
-Rozpoznaje i nazywa charakterystyczne stany emocjonalne.
-Potrafi zapanować nad swoimi emocjami.
-Potrafi wczuć się w stan emocjonalny innych osób.
-Wie i rozumie, że niektóre uczucia mogą skrzywdzić drugiego człowieka.
-Dostrzega ważną rolę rodziny w życiu każdego człowieka, zwłaszcza młodego.
Warunki niezbędne do realizacji programu:
-Wzbogacenie przedszkolnej płytoteki o zbiór muzyki relaksacyjnej,
-Odpowiednia baza przedszkola.
-Przygotowanie socjoterapeutyczne osoby prowadzącej.
-Chęć i zaangażowanie dzieci.
-Zorganizowanie kącika terapeutycznego umożliwiającego dzieciom odreagowanie negatywnych emocji.
3. TEMATYKA I CELE SZCZEGÓŁOWE ZAJĘĆ SOCJOTERAPEUTYCZNYCH
BLOK I: "BUDOWANIE POCZUCIA WŁASNEJ WARTOŚCI"
1. Poznajmy się
-umożliwienie dzieciom wzajemnego poznania się;
-zaznajomienie ich z tym, co będzie się działo na zajęciach;
-wzbudzanie poczucia bezpieczeństwa i zaufania;
2. Znam moje ciało
-postrzeganie siebie,
-rozwijanie samoświadomości w odniesieniu do swojego ciała,
-uświadamianie granic wyznaczanych przez ciało (granice fizyczne i psychiczne),
3. Czuję się dobrze we własnym ciele
-akceptacja swojego ciała, wyglądu zewnętrznego,
-akceptacja swojej płci,
-nabywanie pewności siebie,
4. Jestem kimś niepowtarzalnym
-refleksja nad tożsamością,
-wzmocnienie "ja",
-uświadomienie indywidualności i niepowtarzalności swojej osoby;
5. Moje mocne strony
-odkrywanie swoich zdolności, możliwości, umiejętności i zalet,
-uświadamianie sobie swoich mocnych stron,
-kształtowanie pewności siebie,
6. Umiejętne okazywanie swojej siły
-wzmacnianie wiary we własne siły,
-odważne wyrażanie swoich myśli i swojego zdania,
-przełamywanie lęku
-stworzenie możliwości prezentacji swoich umiejętności,
7. Moje słabe strony
-uświadomienie własnych ograniczeń
-akceptacja własnej osoby;
8. Być silnym, to móc przezwyciężać swoje słabości
-poznanie sposobów radzenia sobie ze swoimi słabościami, niepowodzeniami,
-uświadomienie dzieciom możliwości uzyskania pomocy w przezwyciężaniu ich słabości,
9. Znam swoją wartość
-kształtowanie asertywnej postawy w wyrażaniu swoich potrzeb,
-zachęcanie do samodzielnego podejmowania decyzji,
BLOK II: "W ŚWIECIE UCZUĆ"
10. Uczucia – co to takiego?
-próba zdefiniowania pojęcia,
-uświadomienie różnorodności przeżywanych uczuć i możliwości ich wyrażania
11. Czy wiem, co czuję?
-uczenie się dostrzegania i nazywania przeżywanych uczuć,
-kształtowanie umiejętności rozmawiania o uczuciach
12. Jestem radosny, jak słoneczko!
-nabywanie umiejętności dostrzegania drobnych radości i sukcesów,
-wskazanie sposobów wyrażania własnej radości,
13. Strach ma wielkie oczy
-poznanie i zrozumienie przyczyn przeżywanego przez ludzi strachu,
-poszukiwanie sposobów na unikanie poczucia strachu i zagrożenia,
-ukazanie różnych sposobów radzenia sobie ze strachem,
14. Jak pokonać lęk?
-szukanie sposobów radzenia sobie z lękiem /relaks, świat wyobraźni, szukanie pomocy wśród ludzi zaufanych/
15. Złość
-uczenie się rozpoznawania uczucia złości i jej przyczyn,
-uczenie się kontrolowanego wyrażania złości,
-poszukiwanie sposobów radzenia sobie ze złością,
16. Bez złości mamy więcej radości
-rozwijanie umiejętności rozpoznawania swoich stanów emocjonalnych;
-stwarzanie okazji do budowania konstruktywnych więzi z innymi;
-rozwijanie u dzieci samoświadomości własnych emocji ;
17. Co to znaczy kochać?
-refleksja nad znaczeniem miłości w życiu człowieka
-uświadomienie sobie przez kogo jestem kochany i kogo kocham,
-uczenie się "okazywania" miłości napotykanemu człowiekowi,
18. Czy wiem, co czują inni?
-dostrzeganie uczuć innych
-kształtowanie empatii
BLOK III: "JA W RELACJACH Z DRUGIM CZŁOWIEKIEM"
19. Komunikacja
-kształtowanie umiejętności komunikowania się,
-zapoznanie się z zasadami skutecznej komunikacji,
20. Słucham uważnie
-poznanie zasad efektywnego słuchania,
-rozwijanie zdolności aktywnego słuchania,
-rozwijanie zdolności wysyłania i odbierania komunikatów,
21. Słowa, które ranią
-konfrontacja z własnym postępowaniem i używaniem raniących zwrotów,
-wskazanie słów zakazanych, raniących inne osoby ("wykreślanie" ich ze słownika dzieci),
-uświadamianie dzieciom o skutkach używania raniących zwrotów,
-zapoznanie się z mechanizmami związanymi z oskarżaniem innych,
22. Słowa, które budują
-dostrzeganie i umiejętne komunikowanie pozytywnych stron w osobach z którymi współżyjemy,
-stworzenie "kanonu słów", które pomogą podbudować każdego człowieka i wyzwolą w nim wiarę w siebie,
23. Każdy z nas jest inny
-szukanie i uznanie wspólnych cech oraz kształtowanie postawy tolerancji wobec różnic osób, które znamy,
-nabycie umiejętności dostrzegania w każdym człowieku czegoś dobrego,
-akceptacja osób chorych, niepełnosprawnych oraz otwarcie się na ich potrzeby
24. Cieszy nas współpraca z kolegami
-stworzenie możliwości doświadczenia radości i satysfakcji ze wspólnie wykonanych zadań
-doświadczenie wspólnoty i jej wsparcia;
25. Potrafimy pokojowo rozwiązywać konflikty
-nauka świadomego i wolnego od agresji radzenia sobie z konfliktami,
-opracowanie nowych kreatywnych pomysłów na rozwiązywanie konfliktów;
26. Empatia.
-nabywanie umiejętności wczuwania się w stan emocjonalny drugiego człowieka,
-okazanie chęci udzielania pomocy;
27. Potrafię mówić "nie"
-nauka umiejętnego odmawiania,
-rozpoznawanie reakcji agresywnych, uległych i asertywnych;
28. Moja rodzina
-ukazanie wartości rodziny i jej wielkiego wpływu na rozwój każdego człowieka,
-uświadomienie własnej roli w rodzinie;
29. Koleżeństwo i przyjaźń
-uświadomienie znaczenia związków międzyludzkich
-refleksja na temat: czy warto mieć przyjaciół, kto jest moim przyjacielem a kto wrogiem, czy warto ufać swoim kolegom,
30. Rozwiązanie grupy
-Podsumowanie całego roku pracy;
5. EWALUACJA:
1. Poziom wykształcenia u dzieci umiejętności radzenia sobie w sytuacjach trudnych zagrażających zdrowiu psychicznemu - obserwacje.
2. Rozmowy z dziećmi.
3. Rozpoznawanie i nazywanie stanów emocjonalnych własnych oraz innych osób.
4. Wykształcenie świadomości, że każdy ma prawo do indywidualnego przeżywania trudnych sytuacji.
5. Dzieci potrafią zgodnie współpracować w grupie.
6. UWAGI KOŃCOWE:
Niniejszy program zawiera przykładowe scenariusze zajęć oraz propozycje zabaw, które mogą być modyfikowane i dostosowywane do potrzeb i możliwości danej grupy terapeutycznej. W miarę realizacji treści może być poszerzany o nowe scenariusze zajęć o charakterze socjoterapeutycznym.
7. BIBLIOGRAFIA:
1. Maria Król - Fijewska - "Trening asertywności" - Polskie Towarzystwo Psychologiczne -Warszawa 1993
2. Kazimierz Pospiszyl, Ewa Żabczyńska, Psychologia dziecka niedostosowanego społecznie, Warszawa 1981
3. Joanna Danilewska, Agresja u dzieci, Warszawa 2002
4. Rosemarie Portmann, Gry i zabawy przeciwko agresji, Kielce 2003
5. Bradshaw J." Zrozumieć rodzinę" Instytut Psychologii Zdrowia i Trzeźwości 1994
6. Rojewska J. " Grupa bawi się i pracuje" część II, Oficyna Wydawnicza UNUS
7. Kołodziejczyk A., Czemierowska E., Spójrz inaczej - program zajęć
wychowawczo- profilaktycznych, Kraków 1993
8. Hamer H., Bliżej siebie. Scenariusze, Warszawa 2001
9. Knez R., Słonina W. M., SAPER, czyli jak rozminować agresję. Program profilaktyczno - wychowawczy, Kraków 2004
10. Vopel K. W., Kreatywne rozwiązywanie konfliktów. Zabawy i gry dla grup, Kielce 2003
11. Montanari L, Poznajemy język ciała. Techniki animacji oraz gry i zabawy dla dzieci i młodzieży, Kielce 2003
12. Johnson D. W., Podaj dłoń, Warszawa 1992
13. Zajączkowski K., Lekcje wychowawcze w gimnazjum, Kielce 2003
14. Ostrowska K., Ja - inni. W poszukiwaniu wartości, Kraków 2004
15. Piszczek M., Terapia zabawą. Terapia przez sztukę, Warszawa 2002
16. Aichinger A., Holi W., Psychodrama. Terapia grupowa z dziećmi, Kielce 1999
8. PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE ZAJĘĆ
A. POZNAJMY SIĘ
Cel:
-umożliwienie dzieciom wzajemnego poznania się,
-zapoznanie ich z tym, co się będzie działo na zajęciach,
-wzbudzenie poczucia bezpieczeństwa i zaufania,
Materiały:
-balony
-markery
-postać gumowego ludzika
-koła hula hop
-kontrakt grupowy w formie graficznej
PRZEBIEG ZAJĘĆ
1. Zabawa na powitanie “Wszyscy są – witam was"
2. Zabawa z balonem "Oto ja"
Dz. markerami rysują swój portret na balonie. Mogą się podpisać. W ten sposób prezentuje się każdy uczestnik zabawy.
3. Kontrakt grupowy - zawarcie dodatkowych umów, złożenie swoich podpisów lub odcisków palców na kontrakcie.
-Potrafimy uważnie słuchać!
-Pomagamy sobie wzajemnie
-Uśmiechamy się do siebie!
-Znamy i stosujemy magiczne słowa!
-Jesteśmy serdeczni wobec siebie!
-To, o czym rozmawiamy jest naszą tajemnicą!
4. Grupowy wywiad
Wszyscy siedzą w kręgu, prowadzący zadaje pytanie, na które odpowiadają kolejno wszystkie dzieci ( np. Kto u was pierwszy wstaje w domu?, Jaką zupę lubisz najbardziej? Co lubisz robić w sobotę?, Kiedy ostatnio płakałeś?, Czy bicie dzieci jest czymś dobrym?). Można poprosić dzieci, aby same wymyślały i zadawały pytania.
5. Spotkanie z ludzikiem – przyjacielem grupy terapeutycznej,
Każde dz. usiłuje naśladować figurę przyjętą przez ludzika. Następnie dz. otrzymują ludziki i same próbują ustawić go w odpowiedniej pozycji.
6. Zabawa rozluźniająca i integrująca "Przeprawa przez rzekę"
Dzieci najpierw pojedynczo przeprawiaj się przez rzekę, później dobierają się w pary. Rozłożone koła symbolizują kamienie górskiej rzeki. Zadaniem uczestników jest wspólne przejście z jednego brzegu na drugi bez zamoczenia nóg, czyli nie spadając z kamienia. Trzeba pamiętać, aby nie zrzucić partnera. Po zabawie krótka rozmowa na temat zabawy i odczuć dzieci.
7. Rundka. Dzieci kolejno dokończają zdanie: "Dzisiaj na zajęciach najprzyjemniej mi było, gdy...", " Dzisiaj na zajęciach najbardziej podobało mi się..."
8. Okrzyk grupowy: "Hej, hej, hej, w naszej grupie jest ok"
B. ZNAM MOJE CIAŁO
Cel:
-Poznanie różnych reakcji własnego ciała pojawiających się podczas zabaw ruchowych (przyspieszone bicie serca, radość, napięcie, skupienie, zmęczenie);
-Pokonanie onieśmielenia występującego w sytuacjach wymagających przełamania dystansu fizycznego,
-Utrwalenie położenia i nazw części własnego ciała;
-Uwrażliwienie dzieci na "zły dotyk" obcych osób
Materiały:
-szary papier,
-markery
-piłka
-krzesełka
-napisy do globalnego czytania: głowa, noga, ręka, udo, ucho, palce;
PRZEBIEG ZAJĘĆ
1. Zabawa na powitanie "Wszyscy są – witam was"
2. Zabawa "Gra w piłkę"
Uczestnicy siedzą w kręgu. Prowadzący podaje swoje imię i jakąś informację o sobie, a następnie rzuca piłkę do kogoś innego. Zadaniem tej osoby jest powtórzyć to, co usłyszała (np. Wanda lubi śpiewać) oraz podać swoje imię i jakąś swoją cechę, a potem rzucić piłkę do wybranej osoby.
3. Zabawa "Autobus"
Krzesła ustawione jak w autobusie, wysoki stołek dla "kierowcy".
Przebieg: Prowadzący przydziela komuś rolę "kierowcy", pozostali stanowią "pasażerów". "Kierowca" najpierw musi wdrożyć się w swoją rolę, ogłaszając przystanki, zakręcając, itp. "Pasażerowie" starają się dopasować do kierowcy – pochylają się, kiedy "autobus" skręca, "lecą" do przodu na przystankach itp. Kiedy już wszyscy opanują swoje role zaczyna się jazda "autobusem". Pasażerowie wsiadają i wysiadają, rozmawiają z kierowcą, z pasażerem siedzącym naprzeciwko itd.
4. Zabawa Głowa, ramiona..."
Dzieci wysłuchują piosenkę "Głowa, ramiona…" z kasety magnetofonowej. Następnie uczą się ją śpiewać i pokazywać nazywane w piosence części ciała.
5. Zabawa "Moje ciało"
Dz. w parach obrysowują nawzajem swoje ciało na szarym papierze i nazywają poszczególne jego części. Następnie grupa odczytuje etykiety z kolejnymi częściami ciała. Później przykładają odpowiednie etykiety na danych częściach;
6. Rundka
Dzieci w kolejności odpowiadają na pytanie "Kto może nas dotykać?". Oznaczenie czerwoną łapką części ciała, których nie mogą dotykać obce osoby. Poznają określenie "zły dotyk"
7. Zabawa "Wyszukaj przyjazną dłoń"
Uczestnicy stają w ciasnym kręgu, zamykają oczy, wyciągają ręce i szukają dłoni, które budzą ich zaufanie. Potem otwierają oczy i sprawdzają, czyją dłoń chwycili.
8. Okrzyk grupowy "Hej, hej, hej..."
C. CZUJĘ SIĘ DOBRZE WE WŁASNYM CIELE
Cel:
-wzmacnianie poczucia własnej wartości – akceptacja swojego ciała, wyglądu zewnętrznego, swojej płci;
-budowanie pozytywnego obrazu siebie;
-pokonywanie lęku przed wystąpieniem publicznym;
-rozbudzanie gotowości do swobodnego wypowiadania się;
-okazywanie radości z wykonanego zadania
Materiały:
-kredki
-białe kartki
-pudełko z różnymi przedmiotami
PRZEBIEG ZAJĘĆ:
1. Powitanie śpiewne "Wszyscy są - witam was";
2. Rundka "Czuję się dziś jak…"
Dziecko wybiera z pudełka z różnymi przedmiotami ten, który jest najbliższy jego aktualnemu stanowi np. piłeczkę i mówi "czuję się jak ta piłeczka: okrągła, tocząca się, i czasem podskakująca z radości"
3. "Jaka/ jaki jestem a jaka/jaki chciałbym być?"
Rysowanie swoich portretów kredkami świecowymi.
4. Rundka na temat "Co chciałabym/chciałbym w sobie zmienić?"
"Dwa rzędy"
Dzieci ustawiają się w dwa rzędy, twarzami do siebie. Wyobrażają sobie, że spotykają znajomych, podchodzą do siebie, następnie witają się, jak nauczyciel z przedszkolakiem, jak przyjaciel z przyjacielem, jak matka z dzieckiem (zamiana miejscami). Podsumowanie: "Co sprawiło ci największą trudność?".
5. Ćwiczenia ruchowe z elementami pantomimy
Dz. chodzą swobodnie po sali, poruszając się zgodnie z instrukcją prowadzącego: idziemy skacząc po kamieniach, idziemy dźwigając na plecach worek z ziemniakami, idziemy jak słonie, idziemy jak roboty.
6. Masażyk relaksacyjny "Pisze pani na maszynie"
7. Podsumowanie zajęć w rundce (najbardziej podobało mi się)
8. Pożegnanie w kręgu: "Iskierka przyjaźni"
Prowadzący przekazuje uścisk dłoni wraz ze słowami "Iskierkę przyjaźni puszczam w krąg, niechaj wróci szybko do mych rąk".
9. Okrzyk grupowy "Hej, hej, hej…"
D. JESTEM KIMŚ NIEPOWTARZALNYM
Cel:
-uczenie się doceniania własnej osoby oraz doceniania innych,
-zwiększenie poczucia własnej wartości.
-refleksja nad tożsamością,
-wzmocnienie "ja",
-uświadomienie indywidualności i niepowtarzalności swojej osoby;
Materiały:
-farby
-białe kartki
-małe karteczki
-nagranie piosenki "Narcyz się nazywam" zespołu Łzy
PRZEBIEG ZAJĘĆ:
1. Powitanie w kręgu.
-Witam wszystkich, którzy mają dzisiaj dobry humor;
-Witam tych, którzy wkrótce pojadą do domu autobusem;
-Witam tych, którzy nie są chłopcami;
-Witam tych, którzy nie są dziewczynkami;
2. "Iskierka"
Wzajemne przekazanie sobie iskierki
3. "Zagadki o osobach z grupy"
Dzieci losują imiona kolegów – n-l odczytuje imię i mówi poszczególnym osobom na ucho. Każde dziecko opisuje wylosowaną osobę. Zadaniem grupy jest zgadnięcie, o kim mowa.
4. "Odcisk palców"
Na przygotowanych kartkach dzieci odciskają swoje palce w ten sposób, by pokryły zapis imienia. Po wykonaniu pracy rozmowa: czym się różnimy, co mamy wspólne?
5. "Karuzela"
Grupę dzielimy na dwa rzędy o równej liczbie osób. Tworzymy dwa koła (jedno wewnątrz drugiego). Osoby, które znajdują się naprzeciw siebie, są zwrócone ku sobie twarzami i mają za zadanie powiedzieć partnerowi coś miłego. Potem prowadzący podaje komendę typu: koło zewnętrzne o trzy kroki w prawo – koło wewnętrzne o pięć kroków w lewo... Znowu osoby stojące naprzeciwko mówią sobie coś miłego.
6. Śpiew "Jestem jedyny – jestem niepowtarzalny, jestem wyjątkowy"
Każdy staje w środku koła i śpiewa wymyślając swoją melodię do słów: "jestem jedyny...". Brawa po każdym wystąpieniu dziecka.
7. Słuchanie piosenki "Narcyz" zespołu "Łzy"
Wysłuchanie i wyjaśnienie słowa "narcyzm". Pytanie: Czy chciałbyś być narcyzem?
8. Zabawa "Berek"
Każde dziecko jest berkiem. Biegając po sali stara się dotknąć kolegi. Wszyscy unikają dotyku. Można liczyć ile razy udało się dotknąć kolegi. Po zabawie – nagroda w postaci oklasków dla najlepszego berka.
9. Podsumowanie zajęć.
10. Okrzyk grupowy "Hej, hej, hej…"
E. MOJE MOCNE STRONY
Cele:
-odkrywanie swoich zdolności, możliwości, umiejętności i zalet,
-uświadamianie sobie swoich mocnych stron,
-kształtowanie pewności siebie,
Materiały:
-kartki papieru w kształcie tarczy - godła;
-kredki, mazaki;
-szary papier i gruby mazak;
PRZEBIEG ZAJĘĆ:
1. Powitanie śpiewne "Wszyscy są - witam was";
2. Zabawa "Puste krzesło":
Uczniowie wraz z nauczycielem siedzą w kręgu, po prawej stronie nauczyciela jest puste krzesło. Nauczyciel rozpoczyna ćwiczenie, wypowiadając formułkę: "Krzesło po mojej prawej stronie jest puste. Zapraszam na nie..."– i wymawia imię kogoś z grupy oraz podaje pozytywną cechę wywołanej osoby. Wywołana osoba przesiada się na wolne krzesło. Następnie uczeń, który teraz ma po swojej prawej stronie wolne krzesło, zaprasza na nie kogoś z kręgu. Zabawa powinna trwać tak długo, aż wszyscy zmienią miejsca.
3. Ćwiczenie "Burza mózgów"
Na kartce szarego papieru nauczyciel zapisuje przykłady zalet, mocnych stron podawanych przez dzieci oraz wiesza zapisaną kartkę w widocznym miejscu. Na podstawie zapisanych haseł na kartce każde dziecko po kolei wymienia swoją zaletę na forum grupy.
4. Zabawa "Wszyscy, którzy...":
Dzieci wraz z nauczycielem nadal siedzą w kręgu, nauczyciel zabiera jedno krzesło i staje po środku kręgu. Nauczyciel rozpoczyna ćwiczenie, wypowiadając formułkę: "Wszyscy którzy..."– i wypowiada jedną zaletę zapisaną na wypracowanej wspólnie liście mocnych stron. Osoby które odkrywają u siebie tą zaletę muszą zamienić się miejscami. Osoba dla której nie starczyło miejsca przejmuje rolę prowadzącego.
5. Praca indywidualna – tworzymy herb swoich mocnych stron.
Nauczyciel rozdaje każdemu dziecku kartkę w kształcie herbu. Zadaniem uczniów jest narysowanie jednej wybranej lub kilku swoich mocnych stron, takich które najlepiej obrazują to, jaki jest. Po zakończonej pracy uczniowie omawiają na forum grupy swoje herby. Należy zwrócić uwagę aby rysunki były symboliczne– nie ma konieczności idealnego odwzorowywania poszczególnych zalet.
6. Zakończenie zajęć i okrzyk grupowy "Hej, hej, hej..."
F. UMIEJĘTNE OKAZYWANIE SWOJEJ SIŁY
Cele terapeutyczne:
-wzmacnianie wiary we własne siły, możliwości;
-odważne wyrażanie swoich myśli i swojego zdania,
-przełamywanie lęku;
-stworzenie możliwości prezentacji swoich umiejętności;
Materiały:
-kartki;
-kredki, mazaki;
-wizytówki;
-obrazki osoby silnej i słabej
-podkładki
PRZEBIEG ZAJĘĆ:
1. Powitanie śpiewne "Wszyscy są - witam was";
2. Odszukanie wizytówki z własnym imieniem – przeliczanie liter, próba samodzielnego pisania swojego imienia wg wzoru lub bez – dz. stara się pokonać trudności.
3. Rozmowa na temat siły: Co to jest siła? – rundka
(siła fizyczna, emocjonalna, siła woli, siła podświadomości, siła wyższa)
4. Zabawa "Wspólny obrazek“:
Każde dz. dostaje kartkę i rysuje na temat "Jesień w lesie". Po chwili dz. przerywają rysowanie i przekazują swój rysunek osobie siedzącej obok. Zab. trwa do momentu, w którym obrazki wrócą do właściciela. Potem dz. wypowiadają się:
- Czy podoba Ci się twój rysunek?
- Czy coś byś zmienił?
- Czy to zadanie było trudne?
5. Zabawa improwizowana ruchem "Drzewo"
6. Zabawa "Krzesło pozytywnych wzmocnień"
Dz. siedzą w kręgu. W jednym miejscu kręgu ustawione jest krzesło. Na tym krześle zasiądzie osoba, którą pozostali uczestnicy będą wzmacniać pozytywnie np.: lubię się z tobą bawić, podoba mi się twoja bluzka, masz ładne włosy
Potem dz. wypowiadają się:
7. Rundka: "Jak czuły się podczas pobytu na krześle?"
8. Zabawa "Skała" wg W. Sherborne
Dzieci dobierają się parami – jedno z nich zamienia się w skałę, drugie usiłuje tę skałę przesunąć – ćw. siłowe. Zamiana ról. Refleksja na temat zabawy.
9. Rundka "Jestem dobry w …"
Dzieci wraz z nauczycielem siedzą w kręgu. Każde dz. kończy zdanie "Jestem dobry w …" i jeśli ma ochotę prezentuje swoje umiejętności.
10. Zakończenie zajęć i przesłanie "Iskierki"
11. Okrzyk grupowy "Hej, hej, hej..."
event_note
08.02.2013
attachment
1
perm_identity
Alicja Zaremba